Ο ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ο ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

Ο ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

Η ΖΩΗ ΤΟΥ -ΩΣ ΑΡΧΗ

Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1798 , κατά την εποχή την όποια τα Επτάνησα, μετά την περίοδο κυριαρχίας των Γάλλων, είχαν περιέλθει στη κατοχή των Ρώσων και των Τούρκων. Ήταν νόθος γιος του κόντε Νικόλαου Σολωμού και της υπηρέτριας του Αγγελικής Νίκλης. Η οικογένεια του πατέρα του καταγόταν από την Κρήτη, την όποια εγκατέλειψαν μετά την αποτυχία της Κρητικής επανάστασης και την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους. Τότε έφτασαν στα Επτάνησα κι εντάχθηκαν στην ανώτερη τάξη . Η οικογένεια της μητέρας του πιθανολογείτε ότι καταγόταν από τη Μάνη.

Ο πατέρας του είχε νυμφευθεί το 1765 τη Μαρνέττα Κάκνη , με την οποία είχε αποκτήσει δυο παιδία , το Ροβέρτο και την Έλενα . Από το 1798, εντούτοις , συζούσε με την Αγγελική Νίκλη, η οποία δούλευε ως υπηρέτρια στο αρχοντικό τους και με την οποία - εκτός του Διονυσίου - απέκτησε το 1801 και το Δημήτριο. Μετά το θάνατο ( 1802) της νόμιμης γυναίκας του , Μαρνέττας , ο κοντέ Σολωμός ζήτησε με διαθήκη του να θεωρούνται νόμιμα τα παιδιά του ο Διονύσιος και ο Δημήτριος, ενώ λίγο πριν πεθάνει παντρεύτηκε και τη μητέρα τους. Έτσι τα δυο παιδιά μεγάλωσαν όπως όλα τα παιδιά της ανώτερης τάξης των Επτανήσιων.

Τα πρώτα του γράμματα ο Διονύσιος τα έμαθε στη Ζάκυνθο με δάσκαλο τον Ιταλό ιερωμένο Don Santo Rossi , ο οποίος είχε διωχθεί από τη πατρίδα του λόγο των φιλελευθέρων ιδεών που πρέσβευε. Τις ιδέες αυτές μαζί με τη βαθιά του θρησκευτικότητα ο Rossi δίδαξε στο Σολωμό και τον επηρέασε βαθύτατα. Ένα χρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του (1808) , έχοντας συμπληρώσει το δέκατο χρόνο της ζωής του , ο Διονύσιος μεταβαίνει με το δάσκαλο του στην Ιταλία , προκείμενου να λάβει ανώτερη μόρφωση. Ο ιερωμένος δίδαξε στο Λύκειο της Κρεμόνας, όπου ο Σολωμός φοίτησε ως το 1815, όποτε κι έφυγε για τη Παβία , προκείμενου να σπουδάσει Νομικά. Το 1818 αποφοιτά και όντας είκοσι ετών πια, επιστρέφει στη Ζάκυνθο, όπου τα πάντα έχουν αλλάξει. Οι αναταραχές δεν είναι τόσο έντονες , καθώς τα Επτάνησα έχουν περάσει στους Άγγλους. Την εποχή αυτή γνωρίζετε με διανοούμενους του, όπως τον Ματεσι, τον Τερτσέτη , τον Μερκατη, τον Ταγιαπιερα. Στο νησί του μένει ως το 1828, οπότε και φεύγει για τη Κέρκυρα, αφού πρώτα έκανε διαθήκη με την οποία όριζε επίτροπους της περιούσιας του. Η Κέρκυρα του πρόσφερε ένα κλίμα πιο πνευματικό , λόγο της ίδρυσης της Ιονίου Ακαδημίας από το λόρδο Γκριφορντ αλλά και του γεγονότος ότι εκεί συναναστράφηκε με πολλούς πνευματικούς ανθρώπους της εποχής όπως το μουσουργό Νικόλαο Μαντζαρο.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Κέρκυρα υπήρξαν πολύ ευτυχισμένα, η ξεγνοιασιά του δεν κράτησε για πολύ. Το 1833 ο ετεροθαλής αδερφός Ιωάννης Λεονταρακης ,γιος της Αγγελικής Νίκλης από το δεύτερο της γάμο με το Μανόλη Λεοντρακη , υποκίνησε δίκη για τη διεκδίκηση μεριδίου της πατρικής περιουσίας των Σολόμων, υποστηρίζοντας ότι γεννηθηκε μέσα στα καθορισμένα χρονικά όρια και ότι ήταν γιος του κόντε Σολωμού. Ο Διονύσιος και ο Δημήτριος ταλαιπωρήθηκαν με δίκες τουλάχιστον έξι χρόνια και , μολονότι δικαιώθηκαν από όλα τα δικαστήρια στα οποία κατέφυγε ο Ιωάννης , ο ποιητής βγήκε από τη διαδικασία εξαιρετικά πληγωμένος , καθώς η μητέρα του δεν υποστήριξε τους ίδιους αλλά τα παιδία από το δεύτερο γάμο της. Έτσι , αλλάζει τη διαθήκη και αποκληρώνει τη μητέρα του, αφήνοντας επίτροπο της περιούσιας του μόνον τον αδερφό του Δημήτριο το χειρότερο , βέβαια από την πολύκροτη αυτή υπόθεση είναι ότι τα δυο αδέρφια ταλαιπωρήθηκαν πολύ με τις συνεχείς μετακινήσεις τους στη Ζάκυνθο και επιπλέον ο ποιητής αποξενώθηκε πλήρως από τη μητέρα του, την οποία υπεραγαπούσε.

Από το 1851 η υγειά του άρχισε να κλονίζεται ανεπανόρθωτα, με συνεχή εγκεφαλικά επεισόδια . Από εκεί κι έπειτα , η τάση για απομονωτισμό , που είχε αρχίσει ν΄ αποκτά μετά την οικογενειακή δική , έπαιρνε ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, ενώ παράλληλα άρχισε να απομονώνεται και από τους πιο στενούς του φίλους και να γίνετε ολοένα και πιο δύστροπος. Από το χρόνο αυτόν μέχρι και το τέλος της ζωής του δεν ολοκλήρωσε κανένα από τα έργα που είχε αρχίσει. Το 1854 , εποχή του Κριμαϊκού πόλεμου , βοήθησε πολλούς ανθρώπους που είχαν ανάγκη, όμως τη χρόνια εκείνη ένα νέο εγκεφαλικό επεισόδιο επιδείνωσε δραματικά την υγειά του. Ύστερα από ένα νέο , ακόμη σοβαρότερο επεισόδιο το Νοέμβριο του 1856 απομονώθηκε πλήρως , διαβάζοντας βιβλία εκκλησιάστηκα και θρησκευτικά. Πέθανε το Φεβρουάριο του 1857 σε ηλικία 59 ετών και η ταφή του έγινε με πολλές τιμές. Το 1856 ο αδερφός του πέτυχε τη μεταφορά των οστών του στη Ζάκυνθο και την ταφή του στην πλατεία του Αγίου Μάρκου.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

«Κλείσε μέσα στη ψυχή σου την Ελλάδα και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου.»

«Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ο,τι είναι αληθινό.» Στις 3 Φεβρουαρίου το 1849 παρασημοφορήθηκε με το Χρυσό Σταυρό του Σωτήρας, διότι «με τη ποίηση του διέγειρε τα αισθήματα του λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία.» Η Ζωή του μικρή σε διάρκεια... το έργο του μικρό σε έκταση και σε μερικές περιπτώσεις αποσπασματικό... αλλά με υψηλή ποιότητα και με εξαιρετική συμβολή στη διαμόρφωση της νεοελληνικής πραγματικότητας και λογοτεχνικής μας γλώσσας..

Την προσωνυμία «εθνικός ποιητής» έχουν προσλάβει -καταχρηστικά- στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας πάρα πολλοί, καμιά εικοσαριά, πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους, ποιητές, από τον Κάλβο, το Βαλαωρίτη, τον Παλαμά, τον Κρυστάλλη, το Σεφέρη, τον Ελύτη και το Βρετάκο. Ο τίτλος όμως του «εθνικού ποιητή» ανήκει, απόλυτα δικαιολογημένα, μόνο στο Σολωμό: Κατ΄ αρχήν, ο Σολωμός δεν οφείλει τον τίτλο του αυτό άμεσα και αιτιατά στον Ύμνο εις την Ελευθερία (1823), που καθιερώθηκε ως «Εθνικός Ύμνος» της Ελλάδας, πολύ αργότερα, στα 1865, δύο χρόνια μετά την ανάρρηση του Γεωργίου του Α. Πολλοί από τους «εθνικούς ύμνους» των σημερινών Ευρωπαϊκών λαών κατάγονται από το 18ο αιώνα (Αγγλία :1743, Γαλλία: 1792, Πολωνία:1797, Δανία: 1780 κ.α.), αλλά και από το 19ο αιώνα όπως το διαβόητο Η Γερμανία, η Γερμανία πάνω απ΄ όλα (1841) του Hoffman Von Fallerlseben , κανένας όμως από τους ποιητές δεν ξεπέρασε τα όρια της μετριότητας και κανένας δεν ανακηρύχτηκε σ΄ «εθνικό ποιητή» της χώρας του. Ο Σολωμός έχει ήδη ανακηρυχτεί σ΄ «εθνικό ποιητή» από τον Ι. Πολυλά στα διάσημα «Προλεγόμενα» στην έκδοση των Ευρισκομένων(1859) του μεγάλου φίλου και «δασκάλου» του. Τι σήμαινε όμως πραγματικά ο τίτλος του «εθνικού ποιητή» στην περίπτωση του Σολωμού είχε ήδη καταφανεί στα 1825, στην πρώτη εκείνη κριτική του Γ. Ψύλλα και τονΎμνο εις την Ελευθερία, που είχε εκδοθεί το ίδιο αυτό έτος μέσα στο πολιορκούμενο Μεσολόγγι. Εκεί ο Ψύλλας κάνει για πρώτη φορά λόγο για «εθνική ποίηση», διαγράφοντας, ταυτόχρονα, και την παράδοση της: Κορνάρος, Ρήγας, Χριστόπουλος, δημοτικό τραγούδι-παράδοση, που κορυφώνεται στο Σολωμό.

Ο Σολωμός είναι λοιπόν «εθνικός ποιητής» με την έννοια που έχει η περίφραση αυτή στο α΄ μισό του 19ου αιώνα, ιδιαίτερα για τα μικρότερα έθνη, που αναζητούν την «εθνική» ανεξαρτησία τους, αλλά και για μερικά μεγαλύτερα (Γερμανία, Ιταλία), που επιδιώκουν την εθνική τους ενότητα .Στην εποχή εκείνη ο όρος «ποίηση» έχει το εύρος του όρου «λογοτεχνία», η «εθνική λογοτεχνία», η «Νationalliteratur», όπως την είχαν πει ήδη από το 1780 οι Γερμανοί, συνοδεύει δηλαδή και εκφράζει την «εθνογένεση», που συνοδεύει την ανοδική πορεία της (πρώτο)αστικής τάξης προς την κρατική της αποκατάσταση στα όρια του «εθνικού κράτος».

Πραγματικά, αυτόν ακριβώς τον ρόλο για το Σολωμό είχε προδιαγράψει ο Σπ. Τρικούπης, όταν τον προσηλύτιζε (τέλη του 1822/αρχές το1823) στην «εθνική υπόθεση»: προορισμός του Σολωμού ήταν «να βγει θεμελιωτής νέας φιλολογίας (φιλοσοφίας) στην Ελλάδα».

Ο Σολωμός είναι δηλαδή «ομόλογος» των συγχρόνων του εκείνων ευρωπαίων ποιητών (λογοτεχνών) το α' μισού του 19ου αιώνα, που το έργο τους αποτελεί ένα ορόσημο και μιαν αφετηρία για τη δημιουργία μιας νεότερης, αστικοεθνικής και με την έννοια αυτή «ρομαντικής», λογοτεχνίας στις χώρες τους, όπως ο Foscolo, και ο Μanzoni στην Ιταλία, ο Puskin στη Ρωσία, ο Mickiewicz στην Πολωνία, ο Petofi στην Ουγγαρία και ο Oelenschlager στη Δανία.

Ο Σολωμός είναι έπειτα ποιητής ευρωπαίος - αλλά και πάλι με μίαν ορισμένη σημασία: Ο «όρος» και η έννοια «Ευρώπη» δεν περνάει ούτε μια φορά στα γραπτά του Σολωμού, η Ευρώπη δεν αποτελεί στοιχείο της ιδεολογίας του, σε αντίθεση με μερικούς συντηρητικούς ουτοπιστές της εποχής του, στους οποίους το όραμα μιας «Ενωμένης Ευρώπης» προκαταλαμβάνεται αρκετά πρώιμα, υπό την επίδραση του ναπολεόντειου επεκτατισμού, είτε πάνω σε θρησκευτική βάση, όπως στο Γερμανό ποιητή Novalis (Χριστιανισμός ή Ευρώπη 1799), είτε πάνω σε βάση οικονομική (καπιταλιστική ανάπτυξη) και πολιτική (μοναρχικό πολίτευμα), όπως στο Γάλλο ουτοπιστή Saint-Simon (Για αναδιοργάνωση της ευρωπαϊκής κοινωνίας, 1814). Ο Σολωμός είναι έπειτα ποιητής ευρωπαίος - αλλά και πάλι με μίαν ορισμένη σημασία: Ο «όρος» και η έννοια «Ευρώπη» δεν περνάει ούτε μια φορά στα γραπτά του Σολωμού, η Ευρώπη δεν αποτελεί στοιχείο της ιδεολογίας του, σε αντίθεση με μερικούς συντηρητικούς ουτοπιστές της εποχής του, στους οποίους το όραμα μιας «Ενωμένης Ευρώπης» προκαταλαμβάνεται αρκετά πρώιμα, υπό την επίδραση του ναπολεόντειου επεκτατισμού, είτε πάνω σε θρησκευτική βάση, όπως στο Γερμανό ποιητή Novalis (Χριστιανισμός ή Ευρώπη 1799), είτε πάνω σε βάση οικονομική (καπιταλιστική ανάπτυξη) και πολιτική (μοναρχικό πολίτευμα), όπως στο Γάλλο ουτοπιστή Saint-Simon (Για αναδιοργάνωση της ευρωπαϊκής κοινωνίας, 1814).

Ο Σολωμός είναι ποιητής ευρωπαίος: α) ως ευρωπαίος πολίτης. Στην παρατήρηση του Βάρναλη (1825) ότι το ο Σολωμός ως στα 17 του χρόνια(1798-1815) ήταν γάλλος πολίτης, πρέπει να προσθέσουμε ότι στα υπόλοιπα 42 χρόνια της ζωής του(1815-1857) ο Σολωμός υπήρξε άγγλος πολίτης' δεν πάτησε ποτέ το πόδι σ΄ ελλαδικό έδαφος, ακριβώς όπως λ.χ. δύο άλλοι διακεκριμένοι συμπατριώτες του, ο Κοραής και ο Κάλβος, β) ως προς τον πολιτισμό και την παιδεία του: ο Σολωμός ήταν ένας «λόγιος» ποιητής με ιταλική, σχολική και ανώτερη παιδεία και «δυτικά» πολιτισμικά στοιχεία, όπως ομολογούσε ο ίδιος όψιμα (Το Ελληνικό καραβάκι,1850-1στην Ιταλία), όπου «βάρβαρος είχα φθάσει και πια δεν είμαι».

Η πρόσληψη εκ μέρους του και άλλων ευρωπαϊκών πολιτισμικών στοιχείων, γαλλικών, αγγλικών, γερμανικών έγινε δυνατή μέσα από τον Ιταλικό πολιτισμικό δίαυλο, γ) ως προς την ουσία και το βεληνεκές του ωριμότερου έργου του ' ο Σολωμός είναι σύγχρονος και ισότιμος με τους κορυφαίους εκπροσώπους του ευρωπαϊκού Ρομαντισμού, αλλά και πρωτοπόρος σε ορισμένα «επιτεύγματα» του, όπως η εφεύρεση του πεζού ποιήματος( Η Γυναίκα της Ζάκυνθος 1826/29/33). Ο Σολωμός είναι τέλος ποιητής οικουμενικός: Ο Σολωμός στην κερκυραϊκή του ωριμότητα(1829/57), περνάει, όπως μερικοί σύγχρονοι του ρομαντικοί ουτοπιστές, από την ιδέα του «Έθνους» στην ιδέα της «Ανθρωπότητας» και της «Οικουμένης». Η μετάβαση αυτή επιβεβαιώνεται από τα εξής τεκμήρια:

α) Η γνωστή ρήση του Σολωμού: «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό

ό,τι είναι αληθινό» αντιστρέφει, κατάδηλα, την ιδεολογία του συγχρόνου του και συγχρόνου μας εθνικισμού: η αλήθεια προέχει του - προκατασκευασμένου

- «εθνικού συμφέροντος».

β) Στην επίσης μαρτυρημένη προτροπή του ώριμου Σολωμού (γύρω στα 1834): «κλείσε στην ψυχή σου την Ελλάδα και θα νιώσεις μέσα σου κάθε είδους μεγαλείο» ο ποιητής θα προσθέσει, δέκα περίπου χρόνια αργότερα, μετά τη λέξη Ελλάδα τις λέξεις: « ο altra cosa»( «ή κάποιο άλλο πράγμα») που σημαίνει ότι η έννοια «πατρίδα» («Ελλάδα») σχετικοποιείται και μετουσιώνεται σε μια και μόνο από τις «μεγάλες ιδέες» (ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη) με τις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να νιώσει κάθε «είδους μεγαλείο».

γ) Η εθνική, πολιτική και μάλιστα προσωποποιημένη, Ελευθερία της επαναστατημένης νιότης του (Ύμνος εις την Ελευθερία,1823), μεταμορφώνεται τώρα, στην ωριμότητά του (Ελεύθεροι Πολιορκιμένοι,1834-1851), σε μιαν υπαρξιακή και πανανθρώπινη ελευθερία, που «κατακτάται» με εσωτερικό αγώνα, με την υπερνίκηση των εξωτερικών (φυσικών) και εσωτερικών (ηθικών) εμποδίων.

δ) Ο Σολωμός φαίνεται σαν να διαδηλώνει ο ίδιος αυτόν τον ώριμο προσηλυτισμό του σ΄ ένα «στοχασμό» του στους ελεύθερους πολιορκημένους: «Πρέπει να κάνεις ώστε ο μικρός κύκλος, μέσα στον οποίο κινείται το κάστρο (=Μεσολόγγι), να φανερώνει στο βάθος ή μάλλον στην ατμόσφαιρά του τα μεγαλύτερα συμφέροντα της Ελλάδας για την υλική θέση, [...] και για την ηθική θέση τα μεγαλύτερα συμφέροντα της Ανθρωπότητας. Δες τον Προμηθέα και εν γένει τα έργα του Αισχύλου».

Ας επισημάνω εν κατακλείδι, ότι ο αισχύλειος Προμηθέας συμβολίζει στο Σολωμό, όπως και στους σύγχρονούς του ευρωπαίους ρομαντικούς (Shelley,Προμηθέας λυόμενος,1820), τον αντίθεο εκείνο αγωνιστή, που μετά τη νίκη του ενάντια στη τυραννία του Δία φέρνει στους ανθρώπους την Ουτοπία ενός νέου, επίγειου, Παραδείσου.

(Από το ΒΗΜΑ, Νέες Εποχές.10/05/98, Γ. Βελουδής)

Το ιστορικό του Μουσείου
Η πρώτη σκέψη για την δημιουργία μουσείου του Σολωμού καταγράφεται το έτος 1903, όταν δωρίθηκαν από την ASPASIA SORDINA RIEGLER τα χειρόγραφα του εθνικού ποιητή για την ίδρυση σχετικού Μουσείου, με την ευκαιρία του εορτασμού της εκατονταετηρίδας από την γέννηση του.
Το κτίριο, όμως, του Μουσείου Σολωμού- Κάλβου και Επιφανών Ζακυνθίων, χτίστηκε μετά σεισμούς του 1953, στην ιστορική πλατεία του Αγίου Μάρκου στο οικόπεδο του ναού Παντοκράτορα. Το οικόπεδο το οποίο παραχώρησε το εκκλησιαστικό συμβούλιο του Μητροπολιτικού Ναού της Ζακύνθου ύστερα από έγκριση του Μητροπολίτη Ζακύνθου, Κυρού Αλεξίου Ιγγλέση, σε σχέδια του Αρχιτέκτονα Αντώνιου Κιτσίκη. Ανοικοδομήθηκε με οικονομική αρωγή του κράτους, αφού συγκεντρώθηκαν χρήματα από τα σχολεία του κράτους καθώς και με την συνεισφορά διαφόρων φορέων και ιδιωτών.
Το μουσείο φυλάσσει πολυάριθμα κειμήλια της ιστορίας και του πολιτισμού της Ζακύνθου, από διάφορες δωρεές ιδιωτών και αρμόδιων φορέων και λειτουργεί από τις 24 Αυγούστου του 1966.
Αποτελεί φιλολογικό-κοινωνικό σωματείο (Ν.Π.Ι.Δ.), που ιδρύθηκε το έτος 1959 και διοικείται από εξαμελές συμβούλιο. Σταθμός για την ιστορία του υπήρξε η ίδρυση του σωματείου των «Φίλων του», το 1987, με έδρα την Αθήνα. Το έτος 1978, η Ακαδημία Αθηνών τίμησε με βραβείο το μουσείο για την δράση και την προσφορά του.

Επίσης το 1992 άρχισε το έργο της επέκτασης του μουσείου, σε αρχιτεκτονικά σχέδια του καθηγητή Διονύση Ζήβα, που χρηματοδοτήθηκε από τα κοινοτικά προγράμματα και από τις χορηγίες των ιδρυμάτων «Σταύρου Σ. Νιάρχου», «Παναγιώτης και Έφης Μιχελή», «Ιωάννη Κωστοπούλου», και «Κώστα Ουράνη». Η «Ελληνική Εταιρεία Λαογραφικής Μουσειολογίας» προχώρησε σε ένα συνολικό πρόγραμμα απεντόμωσης, συντήρησης του μουσειακού υλικού και συνολικής αναμόρφωσης των εκθεσιακών χώρων του. Τα εγκαίνια του νέου μουσείου πραγματοποιήθηκαν στις 27 Μαρτίου 1999 από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το 2000 το μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, προτάθηκε για το ευρωπαϊκό βραβείο του μουσείου της χρονιάς έτους 2001 ( European Museum of the Year Award ).
Πρόσφατα τέθηκε υπό την εποπτεία της Διεύθυνσης Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.
Αναφορικά με την διαμόρφωση του κτιρίου, στο ισόγειο στεγάζεται το μαυσωλείο, στο οποίο από τις 17 Ιανουαρίου 1968, φυλάσσονται τα οστά του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού, τα οστά του Ανδρέα Κάλβου και της συζύγου αυτού. Στην είσοδο του μουσείου βρίσκεται ένα κομμάτι από το πουρνάρι του λόφου του Στράνη κάτω από το οποίο έγραψε τον εθνικό ύμνο ο Δ. Σολωμός. Στον προθάλαμο του κτιρίου βρίσκεται ο ανδριάντας του Διονυσίου Σολωμού που φιλοτεχνήθηκε από το γλυπτή Γεώργιο Βρούτο το έτος 1902 και έχει τοποθετηθεί στην ομώνυμη πλατεία της πόλης. Ο όροφος του κτιρίου περιλαμβάνει τις αίθουσες Διονυσίου Σολωμού, Διονυσίου Ρώμα, Νικολάου και Θάλειας Κολυβά, και την πτέρυγα επιφανών Ζακυνθίων στην οποία περιλαμβάνεται μετά την επέκταση η αίθουσα του ιδρύματος Παναγιώτη και Έφης Μιχελή.
Η πτέρυγα επιφανών Ζακυνθίων, συνεχίζεται στο νέο τμήμα του ισογείου, ενώ στο δεύτερο όροφο λειτουργεί η αίθουσα Σταύρου Νιάρχου με την βιβλιοθήκη και το τμήμα τεκμηρίωσης του μουσείου.

Η αίθουσα του Διονυσίου Σολωμού περιλαμβάνει προσωπογραφίες του ποιητή, χειρόγραφα, προσωπικά αντικείμενα, κειμήλια και βιβλία αυτού. Επίσης βρίσκονται προσωπογραφίες του πατέρα του, του αδερφού του, του δασκάλου του Μαρτελάου κτλ.
Στην αίθουσα Ζακυνθίων Επιφανών υπάρχουν προσωπογραφίες του Αγίου Διονυσίου όταν ήταν επίσκοπος στην Αίγινα, των Διονυσίου και Αλέξανδρου Ρώμα, του Φωσκόλου και πολλών άλλων. Ακόμα εκτίθεται ο πίνακας των Φιλικών που ορκίστηκαν στο εκκλησάκι του Αγίου Γεώργιου, προσωπικά αντικείμενα του Γ. Ξενόπουλου, το πιάνο του Φ. Δομενεγινή.
Στις αίθουσες αυτές εκτίθενται φορητές εικόνες της κρητικής και της επτανησιακής σχολής του 17ου-18ου αιώνα, προσωπογραφίες επιφανών Ζακυνθίων του 17ου -20ου αι. Ακόμα βρίσκονται μπρούτζινες προτομές Ζακυνθίων ιεραρχών και πνευματικών ανθρώπων, έπιπλα εποχής προερχόμενα από ζακυνθινά αρχοντικά, μουσικά όργανα , αντικείμενα μεταλλουργίας, εκμαγεία νομισμάτων, κεντήματα, πλεκτά, κοσμήματα, γκραβούρες, μελανογραφίες, φωτογραφίες και οικόσημα. Από το πλούσιο αρχειακό υλικό ξεχωρίζουν τα χειρόγραφα του Διονυσίου Σολωμού, του Νικολάου Μάντζαρου, του Ερμάνου Λούντζη, του Αντωνίου Μάτεση, του Ιωάννη Τσακασιάνου, του Διονυσίου Ρώμα, του Παύλου Καρρέρη και του Γρηγορίου Ξενόπουλου, οι οποίοι αποτελούσαν αυθεντίες στην εποχή τους.
Πληροφορίες
Ταχυδρομική Διεύθυνση :Πλατεία Αγίου Μάρκου 15
Τ. Κ. 29100 Ζάκυνθος
Tηλ. - Fax :26950 48982
E-mail : musol@otenet.gr

Το μουσείο είναι ανοικτό όλες τις ημέρες της εβδομάδας από τις 9 π.μ. έως τις 2 μ.μ.
Τιμή Εισιτηρίου: 4€ μειωμένη 2€ ( για ομάδες, ανέργους, κτλ.), Για μαθητές η είσοδος είναι ελεύθερη.

ΜΕ ΤΗ ΨΥΧΗ ΓΕΜΑΤΗ ΕΛΛΑΔΑ

Μια ρήση στου Σολωμού « Μήγαρις άλλο έχω στο μυαλό μου παρεξ ελευθέρια και γλώσσα.» Ο Ζακυνθινός ποιητής σε όλο το έργο του εκήριξε με ιερή έμμονη τις αθάνατες άξιες της ζωής : Δικαιοσύνη, Ελευθέρια, Πίστη Αγάπη ,Χρέος . Άξιες τις οποίες η προσέλευση σας εδώ δηλώνει πως έχετε και πως είστε άτομα του πνεύματος και της πνευματικής αναζήτησης σας .

Παιδί ακόμα ο Σολωμός, Πνεύμα με φιλελεύθερες ιδέες , που άφηνε τα χώματα της πατρίδος του , εκείνα τα χώματα που γινόταν πιο ιερά από τις βροντές των κλέφτικων καρυοφυλλιών όταν ο αντίλαλος τους , περνώντας τη στενή θάλασσα που εχώριζε το πατρικό του νησί από την Ελληνική στεριά , που τον αγώνα αυτόν κουβάλησε στ΄ άδυτα της ψυχής του , στον αέρα του αγώνα που πρωτανάσανε που συγκλόνιζε τη παιδική του ευαισθησία και χαραζόταν μ΄ ανεξίτηλες χαραγματιές στην άγραφη πλάκα της παιδικής του μνήμης. Στη φίλτατη νήσο , στη θαυμάσια νήσο σπάρθηκε ο σπόρος στο Σολωμό της μεγάλης ποίησης ,μιας ποίησης γεννημένη από την Επανάσταση, στην Επανάσταση , για την Επανάσταση. Μια ποίηση όπου θεμέλιο φοβερό κι ασίγαστο το μίσος κατά της τυραννίας , χτίζετε με το φοβερό οικοδόμημα της λευτεριάς. Μια ποίηση διθυραμβική , με ήρωες τους χιλιάδες θρυλικούς αγωνιστές του Εικοσιένα.

Κανένας άλλος Έλληνας ποιητής δεν αναζήτησε όσο αυτός την τελειότητα του στοίχου και κανένας , οπωσδήποτε δεν έδωσε όσο αυτός αποτέλεσμα από την άποψη αυτή. Πολυδουλεμένος και καλοδουλεμένος με μια υπέροχη μαεστρία , ο στίχος ο Σολωμικός φαντάζει πολλές φορές σα σμιλευτός , παίρνοντας περιεκτικότητα και μια συμπηκνότητα καταπληκτική.

«Πρέπει πρώτα με δύναμη ο νους να συλλάβει κι έπειτα θερμά να αισθανθεί η καρδιά ότι ο νους συνέλαβε» ήταν η απάντηση του στον Ιταλό ποιητή Μόντη.

Όσο σ΄ έκταση είναι το έργο του Σολωμού , τόσο υψηλό είναι σε εμπνεύσεις , τόσο πλούσιο σε αίσθημα , τόσο δυνατό σε ορμή , τόσο μουσικότατο κι αρμονικότατο , τόσο μεστό από τα αγνά εκείνα ιδανικά που φλογίζονταν το καιρό εκείνο σε κάθε γνήσιου Έλληνα τη ψυχή.

«Άκρα του τάφου σιγή»

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει.
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει
στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει.
"Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ' έχω 'γώ στο χέρι;
Οπού συ μου 'γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει".

«Παλικαρά και μορφονιέ»

Ο δρόμος σου γλυκός και μοσχοβολισμένος,
στην κεφαλή σου κρέμεται ο ήλιος μαγεμένος.
Παλικαρά και μορφονιέ, γειά σου, καλέ χαρά σου!
Άκου! Νησιά, στεριές της γης, έμαθαν τ' όνομά σου.
Εδώ 'ναι χρεία να κατεβώ, να σφίξω το σπαθί μου,
πριν όλοι χάσουν τη ζωή κι εγ' όλη τη πνοή μου.
Να μείνεις χώμα πατρικό, για μισητό ποδάρι,
η μαύρη πέτρα σου χρυσή και το ξερό χορτάρι.
Κοίταξα γρήγορα, γοργά αχ πού 'ν ο δοξασμένος
γύρω σαΐτεψα ματιές αχ πού 'ν ο παινεμένος.
Θύρες ανοίξτ' ολόχρυσες για την γλυκιάν ελπίδα.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ

Ο Σολωμός έζησε σε μια εποχή γεμάτη ανακατατάξεις, τόσο στον κοινωνικοπολιτικό χώρο της Ευρώπης και της Ελλάδας όσο και στον καλλιτεχνικό χώρο που κινήθηκε. Την εποχή που ο Σολωμός άρχισε ν΄ ανδρώνεται τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα κυριαρχεί ένα έντονο επαναστατικό πνεύμα: συνεχείς επαναστάσεις και διεκδικήσεις , πολιτική διανομή περιοχών σε ζώνες επιρροής. Όταν επέστρεψε από την Ιταλία , η Ελλάδα προετοιμαζόταν για την επανάσταση της , στα Επτάνησα τα πάντα είχαν ηρεμήσει, καθώς ήταν ήδη στη κατοχή των Άγγλων, γεγονός που του έδωσε τη δυνατότητα ν ΄ αφιερωθεί απερίσπαστος στη πνευματική του κλίση. Έχοντας γνωρίσει το κλασικισμό στα γράμματα, που προϋπήρχε στην Ευρώπη, και το ρομαντισμό, που εκείνη την εποχή διαμορφωνόταν , ο ίδιος «στεκόταν ανάμεσα σ΄ αυτά τα δυο μεγάλα καλλιτεχνικά ρεύματα , παλεύοντας να βρει το δικό του δρόμο».

Ο ίδιος υπήρξε κύριος εκπρόσωπος της Επτανησιακής σχολής , η οποία μάλιστα κατηγοριοποιείται χρονολογικά με κέντρο τη δική του παρουσία. Έτσι , με βάση τον ίδιον , η σχολή των Επτανήσιων χωρίζετε σε σύγχρονους του Σολωμού , πολλοί εκ των οποίων υπήρξαν και στενοί του φίλοι (Γιώργος Τερτσέτης, Αντώνιος Μάτεσης, κ. α.) και στους μεταγενέστερους και μαθητές του (Ιάκωβος Πολυλάς , Ιούλιος Τυπάλδος, Ανδρέας Λασκαράτος , κ.α). Στη σχολή αυτή αναπτύχθηκαν όλα τα λογοτεχνικά είδη, η ποίηση , το δοκίμιο, το θέατρο , οι μεταφράσεις , και το καλλιτεχνικό τους πνεύμα δέχθηκε επιδράσεις από την ευρωπαϊκή γενικότερα και την ιταλική στενότερα λογοτεχνία, την Κρητική Σχολή , το δημοτικό τραγούδι και τα διδάγματα των «προδρόμων Βηλαρά και Χριστόπουλου. .

Πέρα από τις διαφοροποιήσεις , η Επτανησιακή σχολή διαπραγματεύεται κυρίως τέσσερα θέματα, τη θρησκεία, την πατρίδα, τη φύση και τη γυναίκα και στην ιδανική μορφή, ενώ η γλώσσα που χρησιμοποίησαν, οι εκπρόσωποι της ήταν δημοτική.

ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΟΥ:

Οι φιλελεύθερες ιδέες με τις οποίες γαλουχήθηκε ο Rossi και τη γνωριμία του με τον κλασικισμό και τον πρόεδρο των κλασικιστών Vincenzo Mondi από τη μια και το κίνημα του ρομαντισμού από την άλλη του δίνουν έναν αρχικό προσανατολισμό στον τρόπο σκέψης. Παράλληλα , η Θεια Κωμωδία του Δάντη και έργα των ρομαντικών της εποχής τον βοηθούν να γνωρίσει το Ευρωπαϊκό πνεύμα . Ερχόμενος στην Ελλάδα, μελετά τα ιπποτικά μυθιστορήματα του 14ου -15ου αιώνα , τα έργα της Κρητικής αναγέννησης , τα δημοτικά τραγούδια, τα Ζακυνθινά στιχουργήματα των προδρόμων της Επτανησιακής σχολής , κείμενα θρησκευτικά και χριστιανικά και τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, ενώ παράλληλα ακούει τις Ζακυνθινές καντάδες και τους τροβαδούρους της πατρίδας του.

Έτσι αρχίζει σιγά - σιγά να εξοικειώνετε με την ελληνική γλώσσα και να πειραματίζεται και σ΄ αυτήν , πέραν της Ιταλικής . Την τελική ώθηση του για αναθεώρηση του Συντάγματος το 1817 και τη συμμετοχή του στη φιλική εταιρία . Καθοριστική επίδραση στο έργο του εντούτοις είχε η Επανάσταση του 1821 και οι αγώνες των Ελλήνων, που συγκίνησαν βαθύτατα τον ποιητή, καθώς και η παρότρυνση του Σπυρίδωνα Τρικούπη, που επισκέφτηκε τη Ζάκυνθο και ζήτησε να μιλήσει με το Σολωμό, παροτρύνοντας τον να γράψει στα Ελληνικά. Το τελευταίο στοιχείο που επηρέασε το έργο του Σολωμού υπήρξε η πολύκροτη ενδοοικογενειακή αντιδικία , που του «απέφερε» μια μελαγχολία από την οποία δεν κατάφερε ν' απαλλαγεί, ενώ την εποχή εκείνη γνωρίζει ακόμη πιο βαθιά τη γερμανική φιλολογία.

Στα έργα του Σολωμού παρατηρούνται κάποια κοινά χαρακτηρίστηκα , όπως η εκμετάλλευση των θεμάτων της Επτανησιακής σχολής , δηλαδή της πατρίδας , της θρησκείας , της φύσης και της γυναίκας στην ιδανική της μορφή . Έτσι εμπνέετε από τους αγώνες για την ελευθερία , εμφορείται από θρησκευτικά ιδεώδη , ανακαλεί μνήμες που έχει από την ομορφιά της φύσης και υμνεί τη γυναίκα στην ιδανική της μορφή ή επικρίνει την αντίθετη.

Ο λυρισμός της σύνθεσης , καθώς μέσω του έργου του εκφράζονται τα συναισθήματα και η αμιγής συγκίνηση με φόντο τη φύση. Η χρήση της δημοτικής γλώσσας που ο ποιητής θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση για την απελευθέρωση του τόπου του , πολιτική και πνευματική . Η σκέψη του αυτή εκφράζεται εύγλωττα στο Διάλογο και συμπυκνώνετε στη φράση «Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα».

Ο υψηλός τόνος της ποίησης του , καθώς σε ένα πολύ μεγάλο μέρος της είναι στρατευμένη στο σκοπό της απελευθέρωσης του τόπου του. Το εξομολογητικό του ύφος που δε διστάζει να ανακαλέσει μνήμες και να εκμεταλλευτεί τα συναισθήματα του, η αποσπασματικότητα του έργου ελάχιστα από τα έργα του έχουν τελειώσει, πράγμα που οφείλετε στην τελειομανία του είτε στην επίδραση του γερμανικού ρομαντισμού και του γερμανικού μυστικισμού είτε στη μεταφυσικομανία του είτε σε άλλους λόγους. Ωστόσο , αυτό που έχει σημασία είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τα αποσπάσματα είναι αριστουργηματικά κι έχουν νοηματική αυτοτέλεια.

ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ : ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ - ΡΕΠΟΡΤΕΡ -ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ -ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣ 

Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΠΕΙΘΕΙΣ 

Η ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΠΕΙΘΕΙΣ

Η προσπάθεια να πείσουμε τον συνομιλητή μας ή έναν ακροατή ή το πλήθος , λέγετε πειθώ . Η πειθώ μπορεί να γίνει με λογικά εγχειρήματα ή με χρήση υποδούλωσης . Ο τρόπος όμως , ο λογικός με τον οποίο επιχειρούμε να πείσουμε κάποιον να δεχθεί τα δικά μας πιστεύω , με ορθό τρόπο, όπως ο διάλογος ή ένα έντυπο που εκθέτουμε τις ιδέες μας και τις σκέψεις μας , είναι η ορθότερη επιλογή που μπορούμε να πράξουμε.

Η πειθώ , είναι ο τρόπος που θα σκεφτούμε και θα εκφραστούμε . Οι δυο παράγοντες αυτοί είναι αδιαχώριστοι . Οι γνώσεις μας , οι λογικές απόψεις μας , ο τρόπος που θα τα διατυπώσουμε . Στην προσπάθεια μας να πείσουμε χωρίς όφελος, απλά γιατί επικοινωνούμε , θα είναι όλα απλά .

Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο που το να πείσουμε γιατί έχουμε οφέλη κι αποσκοπούμε κάπου , τότε θα είμαστε προετοιμασμένοι μ΄ ένα σωρό γνωμικά , με το να αιφνιδιάσουμε συναισθηματικά με ύπουλα τεχνάσματα, είναι η αρνητική μορφή της πειθούς .

Επειδή η πειθώς είναι δύναμη ή μπορεί να δώσει δύναμη σε κάποιον που ξέρει να την χρησιμοποιεί, μπορεί να γίνει όπλο για θετικό σκοπό ή για αρνητικό. Ιδανικό θα είναι να χρησιμοποιούμε την πειθώ για παραγωγικούς και γόνιμους προς θετική κατεύθυνση σκοπών και αποτελεσμάτων .

Επικαλούμαστε τη λογική με τεκμήρια και εγχειρήματα που ευσταθούν, σε άλλες περιπτώσεις με όσα θ΄ αναφέρουμε , προσπαθούμε να επηρεάσουμε και να ενεργοποιήσουμε το συναίσθημα, και το τελευταίο και κυριότερο , να είμαστε άριστοι στον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε το λόγο , αν πρόκειται για προφορική επικοινωνία ή το ταλέντο της γραφής μας , αν είναι έντυπο .

Έτσι λοιπόν , όταν λέμε επιχείρημα , αναφερόμαστε σε μια λογική αναγκαιότητα συμπερασμάτων. Όσον αφορά τη διαδικασία με την οποία ο νους καταστρώνει λογικές ερμηνείες , αυτό το λέμε συλλογισμό. Όμως στο γραπτό συλλογισμό είναι πιο δύσκολο το να πείσουμε , γιατί δεν έχουμε απέναντι μας το συνομιλητή μας ώστε να μας ρωτήσει και να του λύσουμε τις απορίες .

Συνεπώς η ανάλυση θεμάτων είναι μεγαλύτερη και αναγκαιότερη . Θα κάνουμε χρήση πολυποίκιλης ύλης και δύσκολα εντοπίζουμε πόσες μπορεί να είναι οι απορίες που πρέπει να λύσουμε και να κάνουμε αναφορά. Όπως και να είναι όμως , το κοινό στοιχείο είναι ένα , ο λογισμός . Πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λογική αλλιώς θα είμαστε παράλογοι και ούτε θα πείσουμε , ούτε θα σκεπτόμαστε ορθά.

ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ : ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ - ΡΕΠΟΡΤΕΡ -ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ -ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣΗ ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΠΕΙΘΕΙΣ

Η προσπάθεια να πείσουμε τον συνομιλητή μας ή έναν ακροατή ή το πλήθος , λέγετε πειθώ . Η πειθώ μπορεί να γίνει με λογικά εγχειρήματα ή με χρήση υποδούλωσης . Ο τρόπος όμως , ο λογικός με τον οποίο επιχειρούμε να πείσουμε κάποιον να δεχθεί τα δικά μας πιστεύω , με ορθό τρόπο, όπως ο διάλογος ή ένα έντυπο που εκθέτουμε τις ιδέες μας και τις σκέψεις μας , είναι η ορθότερη επιλογή που μπορούμε να πράξουμε.

Η πειθώ , είναι ο τρόπος που θα σκεφτούμε και θα εκφραστούμε . Οι δυο παράγοντες αυτοί είναι αδιαχώριστοι . Οι γνώσεις μας , οι λογικές απόψεις μας , ο τρόπος που θα τα διατυπώσουμε . Στην προσπάθεια μας να πείσουμε χωρίς όφελος, απλά γιατί επικοινωνούμε , θα είναι όλα απλά .

Υπάρχει όμως και το ενδεχόμενο που το να πείσουμε γιατί έχουμε οφέλη κι αποσκοπούμε κάπου , τότε θα είμαστε προετοιμασμένοι μ΄ ένα σωρό γνωμικά , με το να αιφνιδιάσουμε συναισθηματικά με ύπουλα τεχνάσματα, είναι η αρνητική μορφή της πειθούς .

Επειδή η πειθώς είναι δύναμη ή μπορεί να δώσει δύναμη σε κάποιον που ξέρει να την χρησιμοποιεί, μπορεί να γίνει όπλο για θετικό σκοπό ή για αρνητικό. Ιδανικό θα είναι να χρησιμοποιούμε την πειθώ για παραγωγικούς και γόνιμους προς θετική κατεύθυνση σκοπών και αποτελεσμάτων .

Επικαλούμαστε τη λογική με τεκμήρια και εγχειρήματα που ευσταθούν, σε άλλες περιπτώσεις με όσα θ΄ αναφέρουμε , προσπαθούμε να επηρεάσουμε και να ενεργοποιήσουμε το συναίσθημα, και το τελευταίο και κυριότερο , να είμαστε άριστοι στον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε το λόγο , αν πρόκειται για προφορική επικοινωνία ή το ταλέντο της γραφής μας , αν είναι έντυπο .

Έτσι λοιπόν , όταν λέμε επιχείρημα , αναφερόμαστε σε μια λογική αναγκαιότητα συμπερασμάτων. Όσον αφορά τη διαδικασία με την οποία ο νους καταστρώνει λογικές ερμηνείες , αυτό το λέμε συλλογισμό. Όμως στο γραπτό συλλογισμό είναι πιο δύσκολο το να πείσουμε , γιατί δεν έχουμε απέναντι μας το συνομιλητή μας ώστε να μας ρωτήσει και να του λύσουμε τις απορίες .

Συνεπώς η ανάλυση θεμάτων είναι μεγαλύτερη και αναγκαιότερη . Θα κάνουμε χρήση πολυποίκιλης ύλης και δύσκολα εντοπίζουμε πόσες μπορεί να είναι οι απορίες που πρέπει να λύσουμε και να κάνουμε αναφορά. Όπως και να είναι όμως , το κοινό στοιχείο είναι ένα , ο λογισμός . Πρέπει να χρησιμοποιούμε τη λογική αλλιώς θα είμαστε παράλογοι και ούτε θα πείσουμε , ούτε θα σκεπτόμαστε ορθά.

ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ : ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ - ΡΕΠΟΡΤΕΡ -ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ -ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΣ